اوضاع سیاسی و اجتماعی مصر در دوره ممالیک (بحری) با تأکید بر جنگ های صلیبی

خاندان ایوبی در سال 648 هـ .ق بدنبال شورش یکی از واحدهای نظامی مملوک و به قتل رسیدن آخرین فرمانروای ایوبی سرنگون و شجره الدر سلطان جدید مصر شد. ممالیک در نبرد عین جالوت از سرزمین شام در برابر تهاجم مغولان دفاع کردند . آنان آخرین امیرنشین های مستقل ایوبی در شام را در هم کوبیدند و بقایای دولت های صلیبی را تا سال 691 هـ .ق از منطقه بیرون راندند. سپس مرزهای امپراطوری خود را تا دره فرات علیا و ارمنستان گسترش دادند. بدین سان آنان توانستند مصر و شام را در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی متحد ومنسجم نمایند. پژوهش حاضر در صدد بررسی و تبیین فرآیندی تاریخی از سرزمین مصر است با این سوالات اصلی و فرعی که برنامه ها و اقدامات سلاطین ممالیک (بحری) در مصر و نقش آنان در جنگ های صلیبی چگونه بود؟ مفروضات تحقیق مورد نظر این است که؛ سلاطین ممالیک اقدام به سرکوبی مدعیان امرای ایوبی ، توطئه گران داخلی و قدرت های خارجی پرداختند و در صدد توسعه روابط سیاسی اقتصادی با دولت های خارجی برآمدند. همچنین از ناحیه صلیبیان نیز با توجه به احساس خطری که از طرف آنان می شد در ابتدا در صدد پیشگیری از نفوذ آنان در سرزمین های اسلامی مصر و شام برخاستند و سپس به مقابله نظامی همه جانبه (از دوره ملک ظاهر بیبرس به بعد) با آنان پرداختند. این امر در نهایت منجر به بیرون راندن تمام صلیبی ها از سرزمین های اسلامی گردید . در این دوره نظام ارتش متشکل از بردگان که پس از خلافت عباسیان متداول شده بود به کمال خود دست یافت. اگر چه پیش از آن واحدهای نظامی متشکل از بردگان در همه لشکرهای دولت های اسلامی به خدمت گرفته شده بودند، اما دولت ممالیک نخستین حکومت در دوره اسلامی بود که کاملاً مبتنی بر نیروهای بردگان شکل می گرفت. ملک ظاهر بیبرس یکی از قدرتمندترین سلاطین ممالیک بحری به منظور کسب نفوذ و زعامت بر جهان اسلام و نیز کسب مشروعیت دینی در صدد احیای خلافت عباسی در قاهره تحت نظر خود بر آمدند تا از این طریق دولت تازه تأسیس خود را تقویت نموده و از سوی مسلمانان مورد حمایت قرار گیرد. کلید واژه: ممالیک بحری، شجره الدر، بیبرس، قلاوون، صلیبیان و ایلخانان.